تن – کیلومتر یا به عبارتی تن بر کیلومتر به زبان ساده عبارت است از کرایه حمل یک تن کالا در یک کیلومتر؛ اما درواقع رانندگان و تشکل‌های صنفی مرتبط با آنها معتقدند که تن – کیلومتر، با ایجاد یک نظام نرم‌افزاری و هوشمند در نرخ‌گذاری حمل کالا، باعث تبعیت تمام مسیرهای حمل کالا از یک قاعده خواهد شد :
قاعده‌ای بر مبنای دو پارامتر «وزن محموله» و «طول مسیر» که هر دو همواره بر نرخ تمام‌شده حمل کالا مؤثر خواهند بود.
رانندگان کامیون می‌گویند حتی پس از افزایش ۲۰ درصدی نرخ حمل کامیون‌ها، به دلیل افزایش نرخ ارز و به همراه آن، رشد قیمت «سرمایه اصلی رانندگان» و حتی لوازم یدکی و تایر، این نرخ‌ها جوابگوی هزینه‌ها نیست؛ بنابراین باید شیوه‌ای جدید برای محاسبه نرخ حمل تعیین شود. به گفته کامیون‌داران، این «عدم تعادل در معادله هزینه-درآمد» موجب شده تا آنها برای جبران هزینه‌ها به مقاصدی که کرایه مناسب دارند روی می‌آورند که همین موضوع باعث ترافیک کامیون و خواب زیاد معمولاً از ۱۰ الی ۲۰ روز می‌شود. نسخه‌ای که برای این معضل ارائه می‌شود؛ همان تن-کیلومتر است؛
یک کامیون برای حرکت و حمل بار هزینه‌هایی دارد که شامل هزینه‌های بیمه راننده و کمک راننده، بیمه شخص ثالث و بدنه، تعمیر و نگهداری، سوخت، لاستیک، حقوق و مزایای راننده و کمک راننده است. این هزینه‌ها وقتی از میزان کرایه کسر می‌شود؛ میزان «بازگشت سرمایه» کامیون‌دار مشخص می‌شود. این هزینه‌ها با فرمول تن-کیلومتر مشخص می‌شود.
تا پیش‌ازاین رانندگان و کامیون‌داران، از نبود سود و درآمد به دلیل فرمول به گفته آنها «نامناسب» کرایه حمل، صحبت می‌کردند. به گفته آنها، فقط استفاده از فرمول تن-کیلومتر است که می‌تواند با پیشنهاد یک کرایه منطقی بر اساس هزینه‌های جاری و بازگشت سود سرمایه، یک نظام هماهنگ پرداخت به وجود بیاورد و از رقابت‌های ناسالم نیز جلوگیری کند.
برای درک بهتر اینکه چگونه تن-کیلومتر به ایجاد شفافیت در نظام حمل کالا کمک می‌کند این مثال را بخوانید: دو کارخانه سیمان را در نظر بگیریم که هر دو آنها یک محصول کاملاً مشابه تولید می‌کنند، یک کارخانه تا مقصد ۳۰۰ کیلومتر فاصله دارد و یک کارخانه ۶۰۰ کیلومتر که محصول خود را در کارخانه طی تفاهم و توافق به یک قیمت واحد می‌فروشند یا برای فروش محصول خود قیمت حداقل قرار داده‌اند که از این قیمت کمتر نفروشند. رقابت بین این دو کارخانه چطور صورت می‌گیرد؟
اگر صاحب کارخانه‌ای که فاصله بیشتری تا مقصد دارد بخواهد حق‌وحقوق کامیون‌دار را رعایت کند حتماً از گردونه رقابت حذف می‌شود درصورتی‌که غالباً این رقابت‌های ناسالم با کم‌کردن کرایه حمل صورت می‌گیرد و معمولاً دست صاحبان کالا در جیب کامیون‌داران فرو می‌رود و باعث بی‌نظمی در بازار و ورشکستگی صنعت حمل‌ونقل که یکی از صنایع پایه و اصلی کشور است می‌شود. تن بر کیلومتر در این مواقع نقش خود را به‌خوبی ایفا و از ورشکستگی صنف جلوگیری می‌کند و درعین‌حال باعث شفافیت تجارت و بازرگانی خواهد شد.